Хүнээ бай ?

Үхлээс зайлахгүй ч
Үүрдээс хагацахгүй...
Үнэнийг батлая гэвч
Үзэхээс хэтрэхгүй
... тэд мэдрэхгүй

Хүний зовлон шүгэлсэн
Хүн чанаргүй нүгэлтэн би
Хүчтэй нь хүчгүйгээ хэмээх
Хуулийн дор үхэлдэнэ бид

Үүсэл хаанаас
Үргэлжлэл тэндээс
Үйлийн үр эзнээс
Шалтгаалах нь биднээс

Чулуун зүрхтийн цус
Газарт нэвч нэг дус
Эрлэгт хүрэхийн тус
Энхрийлэх нь диваажин бус.

..............................................

Эхлэл төгсгөл
..................................Параллел шулууны огтлолцол
Хорвоогийн тоос
..................................Хэрэгтэй хэрэггүйн солбицол
Алгаа тосно
..................................Төрөх өдрөө хүлээсээр
Оргүй хоосон
..................................Амьдрал сайхан гэв.

хэнийг юуг

-Үнэмшил дундаас нь олдохгүй, сурталчилгааны “шуурганд” өртөх үед өө­рийн уламжлалт язгуур таних үнэлгээндээ шадар­лаж, хэрсүү, хянамгайн “дах” нөмөрч, ирээдүй, хөгжил, хувь заяатайгаа “уруудах­гүй” байхыг хи­чээх,

-Ханаж цадахын туйл үгүй, улангасан дурласан хүн буюу өөрийнхөө чадах­гүй, мэдэхгүй байгаа хүнд тал өгөхгүй байх,

-Өнөө маргаашийг дүүр­­­гэх төдий өглөгт алгаа дэлгэхгүй байх,

-Уяан дээр жиргэх “ал­тан гургалдайн дуунд” уярч гэрийнхээ хойморт нулимс унагахгүй байх,

-Өрөөлийг муу хэлж, өөрийгөө магтсан хүнийг “босго” давуулахгүй байх,

-Хийх гэж байгаа ам­лагаанд нь бус, хийж ирсэн ажил, сэтгэл, зүтгэлд нь үнэлэмж өгөх,

-Олон “үзэл бодолд” орж гарч, бэлчээрийг сор­чилж сүүл шарваж “таргал­сан мал”-д хэвтэр өгөхгүй байх,

-Өөрөөр бодож байгаа царай дэвсэж, үг үүдэж язгууртаа бусдын алдааны завсраар шургаж, мансуу­руулах явган сэтгэлгээний эрэмдэг сэхээтнүүдийг төрд бүү хавьтуул.

-Гэмийнхээ зэмийг ам­саа­гүй, хувь арга залиар буюу хуйвалдаж аргацаа­сан, буруу зөвийг ч ялгах тэнхээгүй хуучин түшмэ­дүү­дийн үл төгсөх шунал хүслийг таслах,

-Туршлагатай хүн гэдэг нь болгоомжлолд баглаатай дороо зогсч байгаа хүнийг хэлдэг. Тэд алдар ашгийн­хаа хэвийг хадгалж зогсч л байх хүмүүс… Ийм хүмүүс дэлхийн орчил хурданд гологддог.

-Бурууг хийсэн буюу Монголын төлөө, ард түм­ний төлөө юу ч хийгээгүй атлаа ард түмнээсээ ичих айхаа мартсан төрийн тү­шээ байвал хуульдаа яллагддаггүй юм бол ард түмэндээ яллагдах учир­тайг санах,

-Эвийн тангараг няцаж, нөхдөөсөө урвасан, хэлэх ярих хийх нь өдрийн өнгөөр хувирсан хүнтэй аян жинд ханьсдаггүй монгол занш­лаа санах,

-Оюуны орондоо “өмч” ядуу, мулгуу хүнд төрийн хазаар цулбуурыг барил­вал улсын “хийморийн хү­лэг” хадуурах уршигтай,

-Их дурласан хүн төр түшилцэж чаддаггүйг нотод санах,

-Ярьсан гоё-хийсэн муу хоёроос сэжиг үүдэн холдох,

-Дээдлэх хууль бүтээ­сэн атал доодлон сахиж, өөрсдөөсөө эхлэн элрүү­лэн хүмүүст аврал үгүй хандах,

-Ариун бусыг нууж да­раг­дуулан хуйвалдан шам­шиж үзэх нүд, сонсох чи­хийг басамжилж хүн ардыг доромжилж амь амьдралыг доройтулах нь төгс гэм болохыг мэдрэх,

-Ярьж хуурч, үйл бү­тээ­дэггүй, далимд өөрийгөө болгоож, бүхнээс дээгүүрт олз ашгийг эрхэмлэгч хү­нийг гурван цагт үл хүнд­лэх,

-Уул ус, удам ургийн бү­рэн бүтэн, улс орны хувь заяаг даалцах итгэл хүлээ­сэн хүмүүн, үүрэг зорил­гоосоо өөр ёс бусыг эрхэм­лэх эрхгүй гэдгийг чинад бодох.

Б.Лхагвасүрэн

Монгол

Монгол. Оросын найруулагч Бодровын найруулсан Монгол кино саяхан АНУ д нээлтээ хийсэн билээ. Би кино судлаач аль эсвэл түүхч биш боловч үзэгчийн хувиар энэ киноны тухай саналаа хуваалцхаар шийдлээ.
Энэ кинон дээр гардаг зарим үйл явдал нь надад арай ч ... гэмээр бодол төрүүлснийг нуух юун. Маххх гэж хэлдэг, шүдээрээ зулгааж иддэг гэхчилэн. Надад бол доромж мэт санагдсан.
Учир мэдэх хүмүүс үнэн мөнийг тогтооно биз.
Мэдээ.МН дээр сэтгэгдэл үлдээсэн хүмүүс янз янзын л дүгнэлт гаргасан байна билээ. Гэвч харамсалтай нь тэр дотор Нууц товчоонд Чингис хааны тухай 10 орчим жил байдаггүй гэдгийг нэг л хүн бичсэн байсан. Саяхан би оросын эрдэмтэн Гумилевийн Хар домог хэмээх номыг уншсан юм. Тэр номонд Чингис хааныг Жамухтай хийсэн тулааны дараа харь оронд олзлогдсон гэж бичсэн байна билээ. Зүрчидийн нэгэн жанжны бичиж үлдээсэн гэгдэх зүйл (ном, эсвэл ямар нэгэн зүйл) эх сурвалж нь болж байгаа гэнэ.

Бид өөрсдийгөө мэднэ гэдэг ч үнэндээ сайн мэддэггүй. Түүхээ мэдэхгүй хүн ойд төөрсөн сармагчин лугаа гэж бид ярьдаг. Чухамдаа ойд төрсөн сармагчин лугаа байсныг ойд төөрсөн гэж гуйвуулсан шиг бидний уншдаг түүх, мэддэг гэх түүх үнэн үү ? Хэн нэгний санаатай болоод санамсаргүй алдаанаас болж (Энэ кино шиг)Бидний түүх, өнгөрсөн үе хожим хойчид, шинэ үеийнхэнд бас муруй тахир, гуйвсан байдалтай хүрэх алдаанаас сэргийлэхийн төлөө бид юу хийж чадах билээ?